δείπνο

δείπνο
το και δείπνος, ο (AM δεῑπνον, το και δεῑπνος, ο)
1. το βραδινό φαγητό («κι ανέγνοιος εκοιμούντονε, το δείπνο να χωνέψει»
«ἔχουσι γεῡμα θλιβερόν, δεῑπνον ὀνειδισμένον»
«χωρεῑν ἐπὶ δεῑπνον»)
2. η ώρα τού βραδινού φαγητού (α. «θα γυρίσουμε κατά το δείπνο» β. «ἀπὸ δείπνου» — αμέσως μετά το βραδινό φαγητό)
3. φρ. «ὁ Μυστικὸς Δεῑπνος»
α) το τελευταίο δείπνο τού Ιησού με τους μαθητές του προ τού Πάθους
β) το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας
αρχ.
1. (στα Ομηρικά έπη) το κύριο φαγητό τής ημέρας, άλλοτε μεσημεριανό, άλλοτε βραδινό
2. (στους Αττικούς συγγραφείς) απογευματινό ή βραδινό φαγητό
3. τροφή ή ζωοτροφή («ἵπποισι δεῑπνον δότε», «ὄρνισι δεῑπνον»)
4. φρ. «δεῑπνα Θυέστου», «Θυέστεια δεῑπνα» — το μυθικό δείπνο κατά το οποίο ο Θυέστης έφαγε εν αγνοία του κομμάτια από τις σάρκες τών παιδιών του.
[ΕΤΥΜΟΛ. Άγνωστης ετυμολ. Υποστηρίχτηκε ότι πρόκειται για δάνεια λ. μεσογειακής προελεύσεως (πρβλ. δαις, δαίτη), ενώ φαίνεται πιθανή η ετυμολογική σύνδεσή της με τη λ. δαπάνη (πρβλ. λατ. daps). Το δείπνον είναι στον Όμηρο το γεύμα που παρατίθεται στους αρχηγούς σε διάφορες ώρες (πρβλ. Ι, 578, όπου με τη λ. δείπνον χαρακτηρίζεται το 3ο κατά σειράν γεύμα τού Οδυσσέα μέσα στην ίδια νύχτα). Στην Αττική ως δείπνον θεωρείται το βραδινό φαγητό. Τέλος, στον Ησύχιο αναφέρεται η διαφορά ανάμεσα στο δείπνον, άριστον* (το πρωινό γεύμα) και δόρπον* (το απογευματινό φαγητό).
ΠΑΡ. δειπνίζω
αρχ.
δειπνάριον, δειπνεύς, δειπνίον, δειπνίτις, δειπνοσύνη.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) δειπνοθήρας
αρχ.
δείπνηστος, δειπνοκλήτωρ, δειπνολόγος, δειπνολόχος, δειπνομανής, δειπνοπίθηκος, δειπνοποιός, δειπνοσοφιστής, δειπνοφόρος
μσν.
δειπνογάμιο, δειπνοκλητόριο
νεοελλ.
δειπνογράφος
(Β' συνθετικό -δείπνον) αρχ. αριστόδειπνον, επίδειπνον, κατάδειπνον, λογόδειπνον, περίδειπνον, σύνδειπνον, ψευδόδειπνον
νεοελλ.
απόδειπνον, νεκρόδειπνον, πρόδειπνον
(Β' συνθετικό, -δειπνος) άδειπνος, ομόδειπνος, σύνδειπνος
αρχ.
αντίδειπνος, απόδειπνος, αυτόδειπνος, δωρόδειπνος, επιθυμόδειπνος, εύδειπνος, ηδύδειπνος, θυμβρεπίδειπνος, κωλυσίδειπνος, πυρίδειπνος, σκοτόδειπνος, τρεχέδειπνος, φερέδειπνος, φιλόδειπνος].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Look at other dictionaries:

  • δείπνο — το 1. το βραδινό φαγητό: Το βράδυ της Παρασκευής είμαστε καλεσμένοι σε δείπνο. 2. η ώρα του δείπνου: Επέστρεψε κατά το δείπνο …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Βερονέζε, Πάολο — (Paolo Veronese, Βερόνα 1528 – Βενετία 1588). Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ιταλού ζωγράφου Πάολο Καλιάρι (Paolo Caliari). Ο Β. πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στη Βερόνα. Δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί αν o πρώτος του δάσκαλος ήταν ο πατέρας του,… …   Dictionary of Greek

  • απόδειπνο — Η προτελευταία από τις επτά καθημερινές προσευχές που έλεγαν οι πρώτοι χριστιανοί. Στην αρχή, περιλάμβανε μόνο ορισμένους ψαλμούς από την Αγία Γραφή, αργότερα όμως (γύρω στον 4ο αι.) συμπληρώθηκε και με άλλες ευχές και ύμνους λανβάνοντας τη μορφή …   Dictionary of Greek

  • ασύμβολος — η, ο (Α ἀσύμβολος και ἀξύμβολος, ον) [συμβάλλω] νεοελλ. (για επιστήμη ἡ λόγο) αυτός στον οποίο δεν γίνεται χρήση συμβόλων ή παραστάσεων αρχ. 1. (για πρόσωπα) αυτός που δεν συνεισφέρει σε τελετή ή σε δείπνο το μερίδιό του 2. (για δείπνο) αυτό που… …   Dictionary of Greek

  • γαστρονομία — Η τέχνη της παρασκευής των φαγητών έτσι που να γίνονται νόστιμα και ορεκτικά. Ο άνθρωπος της παλαιολιθικής εποχής, επειδή δεν είχε ανακαλύψει ακόμα τη φωτιά, ήταν υποχρεωμένος να τρέφεται με ωμά κρέατα και καρπούς· επομένως η πρώτη στοιχειώδης… …   Dictionary of Greek

  • δειπνίζω — (AM δειπνίζω) [δείπνον] παραθέτω δείπνο σε κάποιον, καλώ κάποιον σε δείπνο νεοελλ. δειπνώ αρχ. «βοὰς δεδειπνισμένων θεατῶν» επιδοκιμασίες θεατών οι οποίοι έχουν εξαγοραστεί με προσκλήσεις σε δείπνα …   Dictionary of Greek

  • δειπνητής — δειπνητής, ο (Α) [δειπνώ] 1. αυτός που παραθέτει δείπνο 2. ο καλεσμένος σε δείπνο …   Dictionary of Greek

  • δειπνοκλήτωρ — ( ορος), ο (Α) 1. αυτός που προσκαλεί σε δείπνο 2. αξιωματούχος τής περσικής αυλής που δοκίμαζε τα φαγητά και καθόριζε τη σειρά για το σερβίρισμα. [ΕΤΥΜΟΛ. < δείπνον + κλήτωρ «αυτός που καλεί ή προσφέρει δείπνο»] …   Dictionary of Greek

  • δόρπον — δόρπον, το και δόρπος, ο (Α) 1. δείπνο 2. γεύμα, φαγητό. [ΕΤΥΜΟΛ. Πρόκειται για αρχαίο τ. άγνωστης ετυμολ. Αναπόδεικτη παραμένει η υπόθεση ότι η λ. ανάγεται σε ΙΕ τ. dorkw ο και συνδέεται με αλβ. τ. darke. Εύχρηστος στη Νέα Ελληνική είναι ο τ.… …   Dictionary of Greek

  • επαΐκλεια — ἐπαΐκλεια και ἔπαικλα ή ἐπέκλεια ή ἐπάικλα, τα (Α) τα μετά το δείπνο, τα επιδείπνια ή επιδόρπια («ἐπαΐκλειά φασι καλεῑσθαι τὰ μετὰ τὸ δεῑπνον τραγήματα», Αθήν.). [ΕΤΥΜΟΛ. < επί + άικλον (ή αίκλον) «δείπνο»] …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”